معماری عملکردگرا

معماری عملکردگرا چیست ؟

ایده‌ی معماری عملکردگرا با فناوری‌ های جدید صنعتی در ایالات متحده و اروپا آغاز که سبب ساخت سازه‌ هایی با مصالح تولید انبوه نظیر فولاد و بتن شد. برای ساخت چنین ساختمان‌ هایی هیچ نمونه موردی تاریخی و بحثی برای گزینش انواع سبک ها مطرح نبود. لوئی سالیوان معمار آمریکایی دهه‌ی ۱۸۸۰ با جمله معروف «فرم از عملکرد تبیعت می کند» اظهار داشت که طراحی‌ های جدید برای آسمانخراش‌ها نیازمند نماهای تزیین شده یا پیروی از سبک خاصی از معماری نیستند. از آن جمله‌اند کاربری‌ های رستوران‌ها، فروشگاه‌ های تجاری و فضاهای اداری عصر مدرن که فرم و سبک مبتنی بر عملکرد تعریف شده است. لوکوربوزیه شاگرد سالیوان که ایده «ماشین زندگی» در قرن بیستم رامطرح کرد مقارن با شکوفایی عصر عملکرگرایی ساختمان‌ هایی را دهه‌ های ۱۹۳۰ ساخت.

تاریخچه معماری عملکردگرا

از لحاظ تاریخی، معماری عملکردگرا به عصر معماری مدرن و طراحی محصولات در نیمه‌ی اول قرن بیستم می‌گردد. معمار شیکاگویی لوئیس سالیوان جمله‌ی معروف « فرم همیشه از عملکرد تبعیت می‌کند» را بازگو کرد که باور وی بود از مقیاس، حجم، دستورزبان فضایی و دیگر مشخصه‌ هایی که بایستی در عملکرد ساختمان تعریف شود. معنی این جمله مستلزم این نکته است که اگر جنبه‌ های عملکردی مورد قبول واقع شوند، زیبایی معمارانه به طور طبیعی تحت تاثیر آن قرار خواهد گرفت و بنا بر ضرورت از آن پیروی خواهد کرد. در اواسط دهه‌ی ۱۹۳۰، عملکرد گرایی به عنوان رویکردی زیباشناختی مطرح شد که از لحاظ ایده‌ی عملکردگرا با عدم تزیینات همخوانی داشت و به دنبال روش‌ هایی ارزان‌ قیمت و ساده برای پوشش ساختمان‌ها می‌گشت نمونه‌ای از این نظریه گنبدهای ژئودزی باکمینستر فولر است.

ویژگی های معماری عملکردگرا

عملکردگرایی بخش مهمی از معماری مدرن است. ساختمان‌ ها عملکرد غیرانتزاعی و ملموسی دارند و از لحاظ کاربرد و زیبایی تعریف شدند. اما آنچه که با اهمیت است عملکرد است یا ظاهر؟ بنا بر باور معماری عملکردگرا ، ساختمان‌ها از طریق اهدافشان قابل تعریف هستند و این‌که به چه نحوی بایستی ظاهر شوند.عملکردگرایی دارای جزییات بسیار کم و دکوراسیون اندک و همچنین نمایش بارز مصالح خام است اسلب‌های بتنی، ورقه‌های فلزی، تیرهای چوبی و کف‌ها به صورت اکسپوز و دراواسط قرن بیستم به صورت تولیدات انبوه مطرح که ترجیحا به جای صنایع دستی، سازه‌های صنعتی با اهداف عملکردگرایی بسیار برجسته شدند.سبک منطقی عملکردگرایی مخالف با تاریخ‌گرایی و با اهداف ساخت‌وساز با سبک‌های هندسی و زوایای راست منطبق است.

فواید معماری عملکردگرا

مفاهیم محبوب معماری عملکردگرا به شدت تحت تاثیر آثار معمارانی نظیر لوکوربوزیه و میس‌ون‌درروهه قرار گرفت. هر دو معماران عملکرگرایی هستند که سبک‌ ساختمان‌ هایشان ساده‌ سازی رادیکال سبک‌ های پیشین بوده است. در سال ۱۹۲۳ میس‌ ون‌ درروهه در آلمان شروع به ساخت سازه‌ های ساده و با جزییات صنعتی برای رسیدن به اهداف زیباشناسی سالیوان در معماری کرد. لوکوربوزیه در فرانسه با ساخت ویلا ساوای به عنوان نمونه‌ی اولیه،‌ این سبک را عملی ساخت به این معنا که طراحی ساختمان دارای کاربرد عملی است و عملکرد در اولویت بیش از اصول‌های زیباشناختی است. اصطلاح عملکرگرایی دانمارکی برای توصیف معماری است که در دهه‌ی ۱۹۶۰ به اوج خود رسید و متمرکز بر عملکرد با هزینه‌هایی کم‌تر است که از ویژگی‌های آن‌ها زوایای مستقیم و بام‌ های مسطح است که با حداقل تزیینات آراسته شده‌اند و یکی از نمونه‌های خوب معماری عملکرگرایی دانمارکی دانشگاه آرهوس است.

عملکردگرایی در معماری منظر

توسعه‌ی عملکردگرایی در معماری منظر به موازات ساختمان‌ سازی در معماری پیشرفت کرد.
در مقیاس مسکونی، طراحانی نظیر «کریستوفر تونارد»، «جیمز رز» و «گارت اکبو».
فلسفه‌ی طراحی بر اساس ایجاد فضاهای زندگی در فضای باز و ترکیب خانه و باغ را مطرح کردند.
در مقیاس بزرگ‌ تر،‌ معمار منظر و برنامه‌ ریز آلمانی «لیبرت میگ» از باغ‌ های خوراکی در پروژه‌ های مسکونی.
دسته‌ جمعی به عنوان راهی برای مقابله با گرسنگی و افزایش خودکفایی خانواده‌ ها برای تامین غذا حمایت کرد.
ویژگی‌ های طراحی وی بر اساس تناسبات انسانی شکل گرفت.
و دارای چهار مشخصه: مسکن، کار، بازی و حمل و نقل بود.