معماری پست مدرن چیست ؟
پست مدرنیسم در تلاش بوده است تا با ارائه مفاهیمی گرمتر و روشنتر، از سلطه مدرنیسم بر دنیای طراحی و معماری بکاهد. گلن آدامسون، مدیر موزه طراحی و هنر نیویورک، تاریخچه مختصری از این حرکت را ارائه میدهد. در طی این سالها جنبش معماری پست مدرن به چیزهای مختلفی متهم شده است از جمله زشتی، سطحی و منفعت طلب. وقتی تاریخدان هنر طراحی جین پاویت و من نمایشگاهی در موزه ویکتوریا و آلبرت در این زمینه راه اندازی کردیم، کار سختمان قانع کردن معماران به حضور در آن به عنوان معماری پست مدرن بود. تا جایی که اذیتشان میکردیم و میگفتیم “آیا تا به حال دستتان به کار پست مدرنیسم آلوده شده است؟انکار این معمارها در ابتدا برایمان جالب بود، مخصوصاً اینکه میدانستیم طبق توصیف فردریک جیمیسون پست مدرنیسم منطق فرهنگی دوره نهایی کاپیتالیسم است. چنین توصیفی به نظر ماندگار میامد. ولی اگر پست مدرنیسم هم مثل جادوگر شهر آز بزرگ و قدرتمند بوده است.
ویژگی های معماری پست مدرن ایران
بارزترین مشخصات سبک معماری پست مدرن بدین شرح می باشد.آیا هرگونه حقیتی بازتابی ساده از واقعیات است؟ توجه به جوامع در هر محل و اینکه چگونه واقعیات خود را همچون زبانی که طی سالیان برای خود تعریف کرده اند، می سازند اولویت تفکر پست مردن از جزئ به کل و اصولا اولویت با جوامع محلی و بومی هر منطقه است به عکس معماری مدرن که یک حکم از بالا به پایین برای همه جهان صادر می کرد. علاقه به داستان سرایی در طراحی.پذیرش دنیایی متکثر و چند زبانی.نگاهی کمی ساده انگارانه و سطحی تر و توجه بسپیشتر به رویه های جامعه تا نگاه عمیق تر و ژرف نگر تر.معروفترین اثر مندینی، صندلی پروست، ترکیبی از چندین المان است. یک فرم روکو، نقطه های بکار رفته در نقاشی پاول سیگناک و عنوانی برگرفته از یکی از مالیخولیایی ترین آثار ادبی.
تعریف معماری پست مدرن سفید
درسال ۱۹۷۲ میلادی ۵ معمار Five Architects بیانیه ای را در شهر نیویورک ایالات متحده به چاپ رساندند که حاوی آثار آنها طی دو دهه گذشته بود. آثار آنها تماما سفید بودند و حال و هوای سبک کوربو و معماری اینترنشنال یا همان سبک بین المللی را داشتند. آنها سبکی التقاطی از احجام سفید رنگ معماری بین المللی و احجام هندسی و ساده معماری پست مدرن ابداع کردند.پیتر آیزنمن Peter Eisernman که با گذشت زمان به معماری دیکانستراکشن و بعد فولدینگ گرایش یافت.ریچارد مه یر Richard Meier که کماکان به سبک late modern و یا همان مدرن سفید وفادار است.میکل گریوز Michael Graves اصول معماری پست مدرن را به سدکی می توان در پروژه ساختمان عمومی شهرداری پرتلند در آمریکای او دید.جان گواتمی Charles Gwathmey ثابت قذم معماری پست مدرن را پیگیری می کند.
طراحی معماری پست مدرن داخلی
البته پست مدرنیسم فقط در زمینه طراحی و معماری رخ نداده بود. نمایشی که ما در موزه ویکتوریا و آلبرت ترتیب دادیم شامل طرحهای گرافیکی، موسیقی، لباس، سرامیک، طراحی صنعتی و بسیاری دیگر از زمینه ها بود.در واقع، استودیو های طراحی میلانی چون استودیو الکیمیا (Studio Alchymia) و ممفیس (Memphis) احتمالاً برداشت به مراتب بهتری از آن داشتند. برای پرداختن به سبک معماری پست مدرن رادیکال در زمینه طراحی مبلمان و وسایل تزئینی منزل به مقاله ای بسیار طولانی تر از این نیاز است که فعلاً به نمیپردازیم و فقط به این نکته اکتفا میکنیم که این طراحان همان کاری را برای طراحی مبلمان کردند که گریوز، رسی و استرلینگ برای الفبای معماری کردند.مندینی یکی از نابترین پست مدرنیستهایی است که در معماری داخلی تا کنون دیده ام (البته اگر کلمه ناب و خالص برای پست مدرنیسم کلاً تناقض نباشد).
معماری پست مدرن در دکوراسون داخلی
تا این زمان پیمان تفکر ونتوری و براون با کاپیتالیسم به اوج خود رسیده بود. اکثر طراحیهای سالهای اخیر معماری پست مدرن برای بساز بفروشهای پولدار بودند. از جمله ساختمان PPG فیلیپ جانسون در پیتزبورگ، هورتون سنتر طراحی شده توسط جان جنر و هتلهای قو و دلفین مایکل گریوز برای کمپانی دیزنی. تفکری که برای سادگی و پیچیدگی شروع شده بود حالا تبدیل شده بود برای نمایش قدرت و ثروت کمپانیها و اشخاص بزرگ.این داستان در اقصا نقاط دنیا (از جمله دبی) ادامه داشت. پست مدرنیسم وقتی شروع شد که یک علامت نئونی روی یک ستون کلاسیک انقلابی علیه مدرنیسم محسوب میشد و زمینه گرایی عنصری جنجالی بود.امروزه معمارها از هر مکتبی که بخواهند مفاهیم را بکار میبرند و اولین چیزی که اکثریت آنها رعایت میکنند توجه به شرایط محل ساختمان است. این تاثیر خوب را مدیون پست مدرنیسم و پیچیدگی آن هستیم.
معماران سبک معماری پست مدرن
اکنون پس از گذشت ۳۰ سال میتوان از بحثهای بی حاصل برسر ساختمانهای معروفی چون پیاتزا دایتالیا ، ساختمان پرتلند طراحی شده توسط مایکل گریوز و ساختمان شرکت AT&T در نیویورک عبور کرد. تمام آن نقل قولهای سطحی و انتقادات بی دلیل از طراحیها صرفاً برای تحریک مخاطب بوده اند.این طراحیها انقلابی بودند بر علیه یکنواختی طراحی سبک مدرن که تا دهه ۱۹۷۰ دیگر کاملاً انعطاف ناپذیر شده بود. ولی این طراحیها همچنین قصد داشتند گرم و جذاب باشند. بجای شیشه و سیمان بی احساس، معماری پست مدرن چیزی را پیشنهاد میکند که به اندازه خود انسانها متفاوت و منحصر به فرد است. البته همه طراحیها از آزمون زمان سربلند بیرون نیامدند (همین ساختمان پورتلند که بسیار کم هزینه ساخته شد، اکنون در وضعیت بدی به سر میبرد و نیازمند بازسازی است)، ولی با نگاهی به گذشته میبینیم که اکثر این طراحیها کیفیتی پر معنا داشتند.
خصوصیات معماری پست مدرن تهران
معماری پست مدرن در ایران حدودا در ایران حدودا در دهه پنجاه شمسی شکل گرفت و تا دهه شصت و اوایاپل دهه هفتاد شمسی نیز ادامه یافت .معماری تاریخ‌گرا به عنوان جریانی موازی با جو غالب معماری مدرنیستی ایران و به شدت تحت تاثیر جریانات روشنفکری ایران در آن دهه‌ها بود. اتفاقاتی چند به شکل گیری و جهت‌یابی آن کمک کرد:برگزاری همایشی در سال ۱۳۴۹ شمسی با عنوان بررسی امکان پیوند معماری سنتی با شیوه‌های نوین ساختمان با حضور یکی از سردمداران معماری پست مدرن لویی کان در اصفهان برگزار شد و پس از آن نیز همایش دیگری با حضور معمارانی نظیر جیمز استرلینگ ، حسن فتحی مصری ، کنزو تانگه ژاپنی و موشه صفدی کانادایی در مهرماه سال ۱۳۵۳ شمسی پیرامون مفهوم تلفیق مفاهیم سنتی با تکنولوژی مدرن برگزار گردید.معماری تاریخ‌گرا و بوم‌گرا در گسترده‌ترین معنا آموزه‌ای خواستار بازآوردن یا تداوم رسوم و باورهای فرهنگ بومی است.
تاثیر رنگ و نور در معماری پست مدرن
به طور کلی معماری داخلی و معماری پست مدرن ملغمه ای است از احجام هندسی ساده نظیر مکعب، هرم ، استوانه در ترکیب با رنگهای متضاد و درخشان و در نورپردازی دزر عین توجه به نور طبیعی در معماری داخلی تجاری نیز از نورهای درخشان و رنگی و حتی نئون به عنوان آموزه هایی از مکتب طراحی هنرپاپ نیز استفاده می شود.دو تن از معمارهایی که در کتاب جنکس از آنها نام برده شد، آلدو رسی ایتالیایی و جیمز استرلینگ بریتانیایی بودند، که هر دو پیش از اینکه متد تاریخی را در طراحیهای خود اتخاذ کنند، در واقع طراحان مدرن بودند. رسی خود در مورد زمینه گرایی کتابی نوشته بود و در سبک طراحی خود به نوعی کلاسیسم مرثیه ای با استفاده از فرم سمبلیک رسیده بود.
فلسفه معماری پست مدرن جهان
از نظر معماری پست مدرن شرایط زیر فرم ساختمان را تعیین می کنند: خصوصیات فرهنگی ، اجتماعی ، تاریخی و اقتصادی افراد که از آن ساختمان استفاده می کنند.خصوصیات شهری ، خیابان ، میدان ، کوچه ، مغازه.شرایط اقلیمی ، رطوبت ، سرما ، گرما ، جنگل ، صحرا.نحوه زندگی روزمره اهالی ساختمان ، نیازهای آنها ، پیش زمینه های ذهنی.رابرت ونتوری در سال ۱۹۷۲ کتاب دیگری به نام ” یادگیری ازلاس وگاس نوشت ” Learning From Los Vegas ” . در این کتاب ، توجه معماران رابه فرهنگ و خصوصیات روزمره زندگی جلب کرد . وی در این کتاب یادآور شده که ، سمبلها آنهایی نیستند که روشنفکران به مردم دیکته کردند بلکه ، این سمبلها را خود مردم طرح کرده و قابل فهم برای آنهاست . اشکال سردرها ، مغازه ها و احجام عامه پسند چیزی است که در شهر لاس وگاس جذابیت خاصی داده است .
بررسی معماری مدرن غرب
سبک معماری مدرن در غرب برای پیشبرد ایدئولوژی صنعتی سازی بوده است.
و به بیانی مدرنیسم اولین پاسخ ایدئولوژیکی به بحران‌ها اجتماعی و تفکیک از مذهب بوده است.
با درک فزاینده‌ای نسبت به مصالح و عملکردها.
خلاقیت‌های معمارانه ی مدرن بروز و جلوه‌های زیباشناسی بصری معماری.
تا حد زیادی از ماشین و نقاشی ها و مجسمه سازی آبستره الهام گرفت.
لوکوربوزیه روح جدیدی را در کالبد این سبک دمید و اصلاحاتی را انجام داد که ایده‌های عموم را نسبت به تولید انبوه تغییر داد.
والتر گروپیوس، مدرسه باوهاوس را به عنوان «کلیسای جامع آینده» طراحی کرد.
و میس ون درروهه پلان‌های بسیاری را بنابر روح زمان طراحی کرد.
که طرز فکر عصر جدید صنعتی را نشان داد و راه‌حلی برای مشکلات اجتماعی ، اقتصادی و حتی هنری بود.
نقد و بررسی معماری پست مدرن یا پسانوگرا
فرهنگ معماری پست مدرن ، دربرگیرنده ی شقاق و چندپارگی، خودمرجعی، بینامتنی، لودگی، تقلید،مونتاژ و اختلاط اشکال است (باومن )۱۳۳۹ ، و در این فرهنگ، همه چیز را میتوان شوخی تلقی کرد. در مقاله ی حاضر، پستمدرنیسم فرهنگی از ترکیب پنج بعد مورد تأکید در تعاریف و نظریه های مختلف (نسبیگرایی فرهنگی، زوال عاطفه و مصرف محوری) به دست آمده.بازاندیشی، فرایندی مداوم و فراگیر است که طی آن، فرد در فواصل زمانی منظم، برحسب اتّفاقی که روی داده به نوعی بازپرسی از خود اقدام میکند. گیدنز به بازاندیشی در حوزه ی سنّتها، عرف، بدن و شیوه های درمان میپردازد و تحولات در این کانون را معطوف به آینده و تحوّلات آتی میداند گیدنز برای عملیاتی کردن این متغیر، گویه هایی درباره آزادی افراد در تغییر دادن ظاهر خود، نگرش افراد به تعیین سرنوشت فرد به دست خودِ او و نیز گویه هایی دربارهی تجربهی شخص و … پرسیده شد.
پارادایم های معماری پست مدرن غرب
مروری بر پارادایمهای نظری معماری در دوران معماری پست مدرن .
پارادایم پدیدارشناسی.
پارادایم پساساختارگرایی.
پارادایم نشانه شناسی.
ساختارگرایی.
پساساخترگرایی.
شاوده شکنی.
از پارادایم های معماری پست مدرن است.
به طور کلی، به ِ کارگیری مناسب و صحیح عناصر تشکیل دهنده فضای معماری.
فنی است که باید قدم به قدم فراگرفته شود.
خلق یک فضای معماری مطلوب نتیجه تفکر و تعقلی بس منضبط و دقیق است.
و از اصول و فنون معینی پیروی میکند که پس از آزمودنهای بسیار به ثمر میرسد.
هدف از فراگیری الگوهای متفاوت خلق فضا، به وجود آوردن.
یک سیستم ابتدایی برای یادگیری، تشخیص، ساختن و فهم پیامهای فضایی است.
دانستن همه این عوامل در کنار شناخت مکانیسم.
کشف فضا به درک بهتر پیامهای فضای معماری کمک میکند.
